پایان یک تجربه نو
یکی از مهمترین ویژگیهای کارزار انتخاباتی حسن روحانی در سال ۱۳۹۲ وعدههای متعدد و مهمی بود که توجههای زیادی را به خود جلب کرده بود و در نهایت منجر به پیروزیاش شد. به همین خاطر عجیب نبود که بعد از نشستن او روی صندلی ریاست قوه مجریه افکار عمومی پیگیر وعدههای انتخاباتی او باشد.
ایده روحانیسنج در این فضا شکل گرفت.
وقتی مقدمات روحانیسنج را در تابستان ۱۳۹۲ آماده میکردیم قرار بود پروژهای باشد که کیفیت پیگیری وعدههای حسن روحانی رییسجمهور منتخب را در ۱۰۰ روز نخست ریاست جمهوریاش بررسی کند. در آن روزها اطلاعات کمی درباره پدیده نوظهور «وعدهسنجی» داشتیم و تنها منبع الهام ما سایت «مرسیمتر» در مصر بود که همین کار را در ارتباط با رییسجمهور وقت مصر بود.
وعدهسنجی (Promise Tracking) تجربهای کموبیش نوظهور در روزنامهنگاری فکتمحور است که در یک دهه گذشته، در سرتاسر جهان به یکی از پرطرفدارترین روشها برای پاسخگو نگاه داشتن سیاستمداران در قبال وعدههایشان بدل شده است. نحوه کار یک وعدهسنج ساده است: وعدههای فرد منتخب در یک وبسایت فهرست و در طول دوران مسئولیتش وضعیت پیگیری این وعدهها به طور مرتب بهروزرسانی میشود. مخاطب یک سایت وعدهسنجی به سرعت میتواند به یک تصویر کلی از کارنامه سیاستمدار برسد و در کوتاهترین زمان در جریان روند تحقق (یا عدم تحقق) وعدههایش قرار بگیرد. سهولت استفاده و دسترسی سریع به اطلاعات چنین پایگاههایی میتواند به درگیری بیشتر شهروندان در سیاست و تصمیمگیریهای مدنی کمک کند.
روحانیسنج نخستین تجربه وعدهسنجی در فضای رسانهای ایران بود. اصلیترین تلاش تحریریه این بود که وعدهها را منصفانه و به دور از جو و فضای غالب، تنها با استناد به فکتها تحلیل و بررسی کند. حتی در سالهای پایانی دور دوم ریاست جمهوری که محبوبیت روحانی بخاطر بحرانهای متعدد و شکست کامل برنامههای اصلیاش در پایینترین سطح خود رسیده بود.
کیفیت و اعتبار وعدهسنجی بستگی زیادی به استقلال، انصاف و تسلط روزنامهنگاران به فکتها دارد. حالا با تمام شدن دوره دوم ریاستجمهوری روحانی، روحانیسنج هم، به عنوان اولین تجربه وعدهسنجی و روزنامهنگاری ساختارمند در فضای رسانهای فارسیزبان، به نقطه پایان رسیده است.
با آغاز دولت سیزدهم، گام بعدی قاعدتا باید رئیسیسنج میبود. اما معتقدیم در حال حاضر شناسایی و مطالعه جریانهای اطلاعات نادرست اولویت بیشتری دارد. برای همین تصمیم گرفتیم بیشتر روی فعالیتهایمان در حوزه فکتچکینگ و مبارزه با اطلاعات نادرست و به طور ویژه سایت «فکتنامه» تمرکز کنیم. درستیسنجی گفتههای مسئولان و رسانهها هم یکی از راههای پاسخگو نگاه داشتن نهادهای قدرت و افراد تاثیرگذار است و امیدواریم تلاشهای ما، سنگبنای پروژههای بیشتری در پاسخگو نگاه داشتن مسئولان باشد و این جریان به طور مستقل و حرفهای ادامه پیدا کند.